WANDELEN: Dommel & Co

De Dommel stroomt van Peer op het Kempisch Plateau in Belgisch Limburg naar de Dieze bij ‘s-Hertogenbosch. Honderdtwintig kilometer lang, waarvan een derde in België en twee derde in Noord-Brabant. Ik heb al enkele keren gewandeld en gefietst langs de Dommel. Gewandeld in het Nederlands-Belgische grensgebied (‘Grenzeloze Dommel’. In: Lustrum, 2017) en gefietst van Eindhoven naar Den Bosch (‘Dommel’. In: Eigen land laatst!, 2021).

Maar er mist nog een stukje tussen Eindhoven en Valkenswaard. Op vrijdag, 21 januari 2022, begin ik de wandeling in het centrum van Waalre bij dorpscafé de Wolderse Wever. Op de Markt staat inderdaad een beeld van een wever, een man met een pak geweven stoffen over de schouder. De jaartallen op de sokkel zijn onbegrijpelijk voor een buitenstaander, maar het beeld uit 1973 blijkt te refereren aan het 125-jarig bestaan van de ene textielfabriek en aan het 100-jarig bestaan van een andere. 

Buiten het dorp op een mooi kerkepad tussen haagbeuk door naar het buurtschap Loon. Daar moet ik volgens de oneerbiedige beschrijving het ‘grasveld met bomen’ oversteken, terwijl we hier te maken hebben met een oude driehoekige brink, omgeven door enkele monumentale langgevelboerderijen. Mogelijkerwijs houdt de driehoekige vorm verband met het drieslagstelsel (rotatie van zomergraan, wintergraan en braak op de omliggende akkers), gebruikelijk in Frankische nederzettingen.

Ik bereik de Dommel bij camping De Volmolen. De Volmolen op waterkracht, ooit in gebruik voor het ‘vollen’ (verfilten) van wol, bestaat nu nog slechts uit twee waterraderen die enige elektriciteit opwekken.     

Op het campingterrein hangen paaltjes aan touwtjes vlak boven het water van de Dommel: een slalomparcours voor kajaks. Net zoiets als ‘Eddy Rode’ in de Dommel bij Sint-Oedenrode. Alleen hier geen enkele ‘eddy’ (keerwater, draaikolk, werveling) om enige uitdaging te creëren; de Dommel heeft flinke stroming maar is verder zo mak als een lammetje. 

Er volgt een prachtig wandelpad stroomopwaarts langs de dampende Dommel, af en toe over vlonders. Door het temperatuurverschil tussen water en lucht in de vroege ochtend ontstaat walmend water oftewel Dommelse damp.

Via mooie beemden (weilanden in het beekdal) kom ik bij het punt waar zijriviertje de Keersop zich voegt bij de Dommel. Een boomklever piept ergens in de bomen. Op de bosbodem groeit veel haarmos en ik herken – sinds een wandeling met mossenman Roel op de Beegderheide – groot laddermos, ook een vrij algemene bosbewoner. Via een hoge eenmansbrug naar de andere oever. Bij een boerderij loopt een bijzondere siergans, de Hawaiigans, die zestig jaar geleden bijna uitgestorven was in zijn vaderland. Daarom mag hij hier best asiel hebben en zich vermeerderen, maar wel achter gesloten hekken. 

In de Gemeentebossen van Waalre en Valkenswaard liggen een aantal vennen. Het Vlasrootven is bedekt met een dun laagje ijs, maar enkele wilde eenden hebben toch nog een wak gevonden. Het pad loopt vervolgens kilometers over een rabat, in een rabattenbos met een regelmatige afwisseling van geulen en bedden voor de afwatering omdat het hier ooit heel nat is geweest. In het bos grote hoeveelheden afgevallen blad van de tamme kastanje.

Aan de oostzijde van de N69 ligt het Wandelpark Valkenswaard. Ik hoor vlakbij een wild zwijn knorren, maar krijg de boosdoener niet in het oog. Hoe is het mogelijk, zo goed hoorbaar voor mijn slechte oren, maar niet zichtbaar voor mijn goede ogen. Ik begin aan mezelf te twijfelen. Was het misschien dan toch mijn knorrende maag? Maar ik heb net mijn lunch achter de kiezen. En er zijn genoeg wroetsporen van zwijnen.

Het Peetersven heeft op de oevers een begroeiing van gagelstruiken, meest opvallend de mannelijke struiken met kleine kegeltjes, klaar om te gaan bloeien. Enkele struiken gaspeldoorn tussen de struikheide vertonen winterbloei. Bij het ven staat een grote stenen bank met de inscriptie: ‘Herinnering van Dankbaar Valkenswaard aan de Heer en Mevrouw Dr. A.F. Philips–de Jongh’. Het Wandelpark werd door de familie Philips geschonken aan de gemeente.

In de bossen veel kussentjesmos en langs de wandelpaden pluizenbollen van guldenroede en koninginnenkruid en de stekelige vruchten van kleine klit.

Ik vervolg de route langs de Eindhovensche Golf, ook een vooroorlogse creatie van Anton Philips, tot ik nog een zijrivier van de Dommel bereik, de Tongelreep, die zich in Eindhoven bij de Dommel voegt. Het beekdal van de Tongelreep is behoorlijk moerassig. Bij de brug waar ik de beek verlaat is een dikke boom aangevreten door een bever. Het lijkt alsof het dier er ook maar is gaan wonen, want onder in de stam is een geheime holle ruimte tevoorschijn gekomen.

Een wandelaar staat te dralen en te turen op zijn mobiel. “Kunt u het vinden?” vraag ik hem. “Belangrijker is dat mijn vrouw míj kan vinden!” is zijn antwoord, blijkbaar in afwachting van ‘busje komt zo’. Via een pad over Landgoed Eeckenrhoode in Aalst passeer ik nog een keer de Tongelreep.

In de buitenwijken van Waalre vergaap ik me aan de enorme bombastische villa’s, waarvan er overigens één in rook is opgegaan. Het verklaart in elk geval dat Waalre bekend staat als de ‘Goudkust’ van Eindhoven.        

De routebeschrijving vermeldt op enig moment dat ik door moet lopen tot de Andreaskruisen. Ik heb er niet meteen een beeld bij, dus die kruisen wil ik zeker niet missen. Oh, dat is waar ook: het Andreaskruis is het wit-rode schuinkruis dat aangeeft ‘Pas op, spoorwegovergang’. En hier ‘Pas op, fietspad’.

Ik ben bijna terug bij de auto en wandel tevreden over de stoep langs woningen in het centrum van Waalre, als een jongedame in een klein autootje in volle vaart achteruit haar oprit uitrijdt. Heeft ze me gezien? Nee dus! Ik moet opzij springen om de auto te ontwijken. Ik tik boos op de autoruit, waar slechts een ongeïnteresseerd “Sorry” vanachter het dichte raam klinkt. Een ongeluk zit in een klein hoekie. Mijn gedachten gaan uit naar jaargenoot Ger, die een jaar geleden vocht voor zijn leven nadat hij op de fiets geschept was door een auto die uit een uitrit kwam. Hij heeft het niet overleefd.

[Beeldverhaal: https://www.jansiemonsma.nl/451716303]

Gepost: 7 Februari 2022

Mooisteroutes.nl: 3 Brabantse Beken (21 km).