FIETSEN: De Ronde Venen

Geografisch moet de provincie Utrecht zich in allerlei bochten wringen om ‘t Gooi heen, dat vreemd genoeg bij de provincie Noord-Holland hoort.

In het noordwestelijke deel van de provincie Utrecht, dat zich uitstrekt tot Abcoude, net onder Amsterdam, liggen het grootste deel van de Vecht en de Westelijke Vechtplassen, namelijk de Vinkeveense Plassen. Dit ter onderscheid van de Oostelijke Vechtplassen, die ten oosten van de Vecht in ’t Gooi liggen (Loosdrechtse Plassen, Ankeveense Plassen, Kortenhoefse Plassen). De meest noordwestelijke Utrechtse gemeente heet De Ronde Venen. 

Fietsmaat Jan uit Breda moet zich ook in allerlei organisatorische bochten wringen om een beetje op tijd aan de start te verschijnen, omdat zijn auto vandaag niet beschikbaar is. Half tien zijn we op dinsdag, 18 oktober 2022, klaar voor de start in Breukelen, aan de voet van de Kortrijkse Molen, een wipwatermolen die ooit de westelijke Kortrijkse polder bemaalde. Nu torent hij uit boven de parkeerplaatsen bij Station Breukelen en Hotel Breukelen, volledig geïsoleerd tussen de A2, de spoorlijn Amsterdam-Utrecht en het Amsterdam-Rijnkanaal. Verplaatsen is tegenwoordig geen optie meer in het huidige beleid van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed: ‘Blijf staan waar je bent ontstaan’.

Een informatiebord langs de weg meldt dat in de tijd dat New York nog Nieuw-Amsterdam heette, Brooklyn de naam Breuckelen had, gesticht in 1646 door enkele employees van de West-Indische Compagnie. Zelfs nu nog draagt het wapen van Brooklyn de spreuk ‘Een Draght Mackt Maght’. Echter, het chauvinisme van ‘ons’ Breukelen gaat een beetje te ver door te stellen dat beide plaatsen een opvallend ‘landmark’ gemeen hebben: Brooklyn de twee kilometer lange Brooklyn Bridge over de East River, en Breukelen de twintig meter korte Breukelen Brug over de Vecht.

Die Breukelen Brug steken we over en volgen dan de Vecht langs bijzondere buitenhuizen naar Nieuwersluis. Een bijzonder fraai buitenhuis aan de overkant heet Over-Holland uit 1676 met een theekoepel aan het water. In de Gouden Eeuw werden door rijke Amsterdammers veel buitenhuizen gebouwd langs de Vecht. Met de naam Over-Holland werd ‘een stukje Holland, (helaas?) op Utrechts grondgebied’ bedoeld.

Met het buitenhuis Over-Holland als achtergrond en een personenauto op de voorgrond met nummerplaat ‘Muntstad’, is een cameraploeg bezig een promo te maken voor deze autodealer, onderdeel van het Pon concern. Een blauwe reiger op de oever – met gespreide vleugels als een potloodventer – staat niet in het draaiboek.

De buitenhuizen mogen dan bijzondere staaltjes van architectuur zijn, spinnenwebben doet er niet voor onder qua kunstzinnigheid. Ze zijn vooral nu in de herfst zeer opvallend omdat dauwdruppels ze laten schitteren in de zon.        

Nieuwersluis is een bijzondere plek. Een sluis verbindt de Vecht met zijriviertje de Angstel. Fort Nieuwersluis werd aangelegd in 1673 (mosterd na de ramp van 1672) als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie en bleef in de negentiende eeuw onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In 1881 kreeg het zijn huidige vorm, zoals het jaartal op het hoofdgebouw aangeeft. Een opvallend gebouw is ook de Pupillenschool, opleidingsschool voor de krijgsdienst, opgericht door koning Willem III in 1877. Later werd het een militaire strafinrichting (‘Nieuwersluis hebben’ betekende onder militairen strafregime hebben).

In Loenen a/d Vecht laten we de Vecht achter ons en kruisen het Amsterdam-Rijnkanaal. In Loenersloot wandelen we een eindje in het bos rond Kasteel Loenersloot met zijn mooie ronde donjon. Het kasteel werd bezet door de Fransen tijdens hun opmars in 1672, maar nu eens niet verwoest. Langs riviertje de Angstel fietsen we via Baambrugge naar de zuidgrens van Abcoude. De namen ‘Angstel’ en ‘Amstel’ hebben dezelfde oorsprong: ‘Aeme-stelle’ oftewel ‘waterige plek’.

Van Slot Abcoude zijn slechts enkele fundamenten overgebleven in een weiland, met eromheen de herstelde slotgracht. Slot Abcoude verdedigde zich in 1672 met succes tegen de Fransen. Hier stokte de opmars van de vijand.

Bij Abcoude takt riviertje de Winkel af van de Angstel en duikt samen met ons onder de A2 door. Op de smalle landweggetjes passeert ons een autotrailer met een boot genaamd ‘Miss Demeanor’. Er wordt veel gevarieerd met het Engelse woord ‘misdemeanor’, wat ‘wangedrag’ betekent. Dus wie weet waar deze mooie motorboot van gefinancierd is.      

Het uitzicht is hier wijds, met in het noorden de ‘skyline’ van Amsterdam met de Arena als opvallende verschijning, en iets westelijker de vliegtuigen van ‘SkyTeam’ die af en aan vliegen van Schiphol.

In het gehucht Stokkelaarsbrug gaat de Winkel over in de Waver. Al deze riviertjes – Angstel, Winkel, Waver – horen bij het netwerk van veenriviertjes in dit veenweidegebied tussen Vecht en Amstel. De meest noordwestelijke Utrechtse gemeente heet niet voor niets De Ronde Venen. ‘Rond’ omdat de riviertjes gezamenlijk min of meer een gesloten cirkel vormen. De wijze en vorm van de vervening werden hierdoor bepaald.

We volgen de (Oude) Waver naar buurtschap Waver en gebruiken de lunch aan een picknicktafel bij de Waverbrug. Vervolgens langs Botshol, een natuurgebied in een uithoek van de Vinkeveense Plassen. Een groep natuurliefhebbers is net teruggekeerd van een wandeling in de Waverhoek, ‘kraamkamer van de kluut’, maar voor kraambezoek moet je toch echt in het voorjaar zijn. En dan wordt kraambezoek weer bemoeilijkt door een toegangsverbod tijdens het broedseizoen. Iets verderop, bij de Zwarte Schuur van Natuurmonumenten, zie ik dat je een mooie wandeling van vijftien à twintig kilometer kunt maken in Botshol. Volgende week!

Een boer in de buurt van natuurgebied Botshol heeft zijn boerderij te koop gezet. Geen loze leuze deze keer langs de weg, maar een doorwrocht document waarin hij uitlegt waarom hij niet snapt dat hij weg moet. Cijfers van het CBS zouden aantonen dat in veertig jaar (1980–2018) alle industriële en gemotoriseerde belasters van het milieu met tientallen tot honderden procenten zijn toegenomen, terwijl de agrarische belasters met tientallen procenten zijn afgenomen. Echter, dit gaat voorbij aan het feit dat op de lijst van de duizend grootste piekbelasters slechts een dertigtal industriële bedrijven staan. De overige zijn veehouderijen!

We passeren Vinkeveen en laten de  Baambrugse Zuwe aan ons voorbijgaan. Deze ontginningsdijk dwars door de Vinkeveense Plassen staat vol met zwaarbeveiligde, afgesloten villa’s van BNers en penoze, die wel iets meer op hun kerfstok hebben dan ‘misdemeanor’.

Vlakbij Wilnis staat de mooie Veenmolen, een grondzeiler. Hij is van vóór het huidige beleid van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (‘Blijf staan waar je bent ontstaan’), want het is waarschijnlijk een verplaatste industriemolen uit de Zaanstreek.

De Wilnisse Zuwe – ‘zuwe’ betekent dwarsdijk – loopt langs de polder Veldzijde, één van de laagste polders van Nederland, meer dan zes meter onder NAP. In de polder liggen gelukkig wel enkele ‘refugia’, heuveltjes van de Golfclub Wilnis, waar je in voorkomend geval naartoe kunt zwemmen.

Via een hobbelige veenweg – vrachtwagens moeten nu eenmaal de boerderijen bevoorraden en melk afvoeren – bereiken we dorp Kanis. Een woonboerderij heeft als motto ‘Ora, Cogita et Labora’. ‘Bid, denk en werk’ als variatie op het bekende ‘Ora et Labora’, motto van de Benedictijnen. Via het Oortjespad fietsen we langs Buitenplaats Kameryck, waar je op velerlei manieren kunt recreëren. Groep zeven van de Wageningse Brinkschool ging in 2006 op schoolreisje naar Buitenplaats Kameryck. Door een ernstig auto ongeluk op de A12 werd de locatie pas na een busreis – beter bushalte – van een uur of vier bereikt. Dochters Meike & Ilse, samen met Marita als toeziend ouder, waren onder de slachtoffers, niet van het ongeluk, maar van een mislukt schoolreisje!

Via de Hollandse Kade, een mooi fietspad, en ontginnersdorp Kockengen bereiken we via lange rechte wegen onze startplaats. Kockengen werd net als Koekange in Drenthe vernoemd naar Cocagne (Luilekkerland), een uitnodigende naam om arbeiders te trekken voor het zware turfsteken.

Voor ons een versnapering na een ‘zware’ tocht in Hotel Breukelen, luilekkerland Van der Valk.

[Beeldverhaal: https://www.jansiemonsma.nl/453462444]       

Gepost: 29 Oktober 2022

Knooppunten: 03, 84, 02, 33, 31, 30, 29, 50, 49, 48, 44, 38, 59, 16, 60, 81, 64, 63, 06, 07, 05, 03 (58 km)