WANDELEN: Fortmond

Het is dinsdag, 8 augustus 2023. Sinds 28 juni heb ik geen dagtochten in Nederland meer gemaakt. Afijn, daar zijn vijftien verhaaltjes over de ervaringen tijdens een rondreis door Zuid-Afrika voor in de plaats gekomen.

Maar we pakken de draad snel weer op. Was mijn laatste wandeltocht bij Havezate De Haere langs de IJssel tussen Deventer en Olst, tussen Olst en Wijhe ligt nog een flinke meander van de IJssel met de Duursche Waarden en gehucht Fortmond, een overblijfsel van twee steenfabrieken.

Startplaats bij dorp Den Nul, of beter nog gehucht Duur, waar sinds enkele jaren een Infocentrum IJssel (met horeca ‘Op Duur’) is gelegen.

Het is meteen duidelijk dat tijdens mijn ‘afwezigheid’ de Nederlandse natuur niet stil heeft gezeten. Wilde peen, pastinaak, knoopkruid, vlasbekje, geel walstro zijn veel talrijker geworden. Meer vlinders ook. Veel koolwitjes, maar ik krijg ook bruin zandoogje en een kleine vuurvlinder voor de lens. En voor de liefhebber: de bramen zijn rijp!

Het gebied wordt doorkruist door een aantal nevengeulen. Meteen achter het Infocentrum een drijvende brug over de Lange Kolk en vervolgens de winterdijk over.

Dwars door extensieve graslanden waar de rood-bruinige  zuring fier omhoog steekt, en afwisselt met plukken boerenwormkruid, St. Janskruid, gewone berenklauw, avondkoekoeksbloem en bitterzoet.

Langs de Barloseweg groeit hop in de knotwilgen omhoog. Harig wilgenroosje en moerasspirea bloeien, zelfs een verlate pluk valeriaan. En ik zie voor het eerst dit seizoen wilde bertram in bloei.

De open graslanden wisselen af met ooibossen. De alom aanwezige rode tot paarse bessen horen bij meidoorn, vlier, wilde rozen (bottels), sleedoorn en een enkele verdwaalde Gelderse roos (we zitten tenslotte in Overijssel).

Een grote nevengeul heeft een fatsoenlijke verkeersbrug bij het gehucht Fortmond. De waterstand lijkt aan de hoge kant, want zowel kattenstaart als kamille staan met de voeten in het water. Bij één van de huisjes valt een uniform veldje op van manshoog uitgebloeid slangenkruid. Wilde reseda en gewone agrimonie bloeien in de berm.

Ik bereik de IJssel bij de restanten van steenfabriek Fortmond. De schoorsteen en een groot aantal ovens bieden nu onderdak aan vleermuizen. Vanaf de uitkijktoren zie ik vlakbij de boot liggen van het Kozakkenveer, die fietsers en voetgangers naar Veessen aan de overkant kan brengen. Jaren geleden maakte ik gebruik van deze veerboot tijdens een fietstocht langs de IJssel (‘Midden-IJssel 1’. In: Lustrum, 2017). Na de nederlaag van Napoleon in de Slag bij Leipzig in 1813 zaten de geallieerden – Engelsen, Duitsers, Russen – de Fransen op de hielen richting Parijs. Ook duizenden kozakken op hun paardjes deden mee aan de strijd. De meesten zouden hier de IJssel zijn overgestoken via een bootbrug.

Vervolgens wandel ik enkele kilometers stroomafwaarts op de rechteroever van de IJssel. De IJssel zet er flink de vaart in, er is een flinke aanvoer van regenwater uit het buitenland.

Een groep IJslandse paardjes zoekt de schaduw op van een wilg als de zon even doorbreekt. Even later krijg ik een buitje op mijn kop en heb juist een wilg langs de waterkant nodig om een beetje droog te blijven. De grazers houden de begroeiing kort, maar zijn blijkbaar niet gediend van echte kruisdistel, Canadese fijnstraal en heksenmelk. Op vochtige plekken bloeien de reuzenbalsemien, grote wederik, guldenroede en poelruit.

Over een smal deel van deze grote nevengeul, die in open verbinding met de IJssel staat, kan ik me naar de overkant trekken met een klein pontje. Een stukje langs de verkeersweg is niet te vermijden, maar al snel duikt een laarzenpad het ooibos in, Korea geheten. Op enkele plekken zijn doorweekte wandelschoenen niet te vermijden, het is tenslotte een laarzenpad. In de vogelkijkhut zit een vogelaar met telelens geduldig op een ijsvogeltje te wachten. Daar heb ik het geduld niet voor.

Regelmatig bedekken grote strengen bloeiend warkruid (Cuscuta) – een obligate parasiet – zijn waardplanten. Het is waarschijnlijk groot warkruid.

In het ooibos moet ik nog een keer schuilen voor een buitje, en dan ben ik weer op de Barloseweg en besluit de groene wandeling te laten volgen door de blauwe wandeling. Hierdoor kom ik warempel een kunstwerk tegen van de IJssel Biënnale 2023 (zie: ‘De Haere’). Ene Gijs van Vaerenbergh heeft een puntdak geconstrueerd, opgehangen aan drie wilgen. Jammer dat er geen bankje onder het afdak is toegevoegd, want het is lunchtijd.

Langs enkele voormalige arbeidershuisjes van de steenfabrieken, kom ik in het Fortmonderbos terecht, een bijzonder rivierbos op een oude oeverwal van de IJssel, waar klein springzaad, groot heksenkruid, gewoon nagelkruid, robertskruid en salomonszegel met vruchtjes de bodem bedekken. In dit bos ligt gek genoeg een prachtige lange beukenlaan die ooit bij iets statigs als een landhuis moet hebben gehoord. 

Weer bij de IJssel kom ik langs het water tot mijn genoegen een pluk Engelse alant tegen. Dat is volgens mij pas de tweede keer tijdens al mijn vijfhonderd dagtochten. Omdat ik die eerste kennismaking met deze composiet ooit opgeschreven heb weet ik bijna meteen waar dat geweest is (‘Waal 1’. In: 1000110, 2019).

Ook hier staan planten in het snelstromende water die eigenlijk liever droge voeten hebben: oeverstekelnoot en grote wederik. Iets hogerop bloeien zomerfijnstraal en wilde bertram.

Aan de overkant zicht op de honderden meters lange verhoogde weg met eronder hydraulische kleppen, het beginpunt van de Groene Rivier Veessen–Wapenveld, acht kilometer lang en gemiddeld een kilometer breed. Men verwacht dat eens in de vijfenzeventig jaar de kleppen geopend moeten worden om de Groene Rivier mee te laten stromen bij extreem hoogwater in de IJssel.

Terug in het bos worstel ik me door een natte heuphoge vegetatie en eindig ik toch nog behoorlijk nat, maar leg mezelf even te drogen in horeca Op Duur tijdens het nuttigen van een heerlijke mosterdsoep. In het infocentrum een grote maquette om nog even het overzicht van dit mooie gebied in me op te nemen.

[Beeldverhaal]

Gepost: 26 Augustus 2023

IsDitLeuk.nl: Fortmond groene + blauwe route (13 km)