WANDELEN: Boven-IJssel

Wanneer je de A12 volgt richting Duitse grens, dan kan bij verkeersknooppunt Velperbroek – op een heuvel hoog tussen de kantoorgebouwen (in het zuidelijke kwadrant) – het grote beeld van een edelhert (Rijnhert) je niet ontgaan. Het is een cadeau van Essent aan Arnhem en wil de passant herinneren aan de ligging van Arnhem aan de rand van het Veluwemassief. Het beeld doet denken aan de beroemde stier van drankenfabrikant Osborne op markante punten in Spanje. Op een gezinsvakantie in Andalusië kwamen we verschillende exemplaren van die veertien meter hoge ‘torro’ tegen (‘Andalusië’. In: 1000110, 2019).  

Ik heb al eens gewandeld bij de splitsing van het Pannerdensch Kanaal in IJssel en Nederrijn (‘Bronnen IJssel’. In: Paradijs, 2022) tussen Westervoort, Huissen en Arnhem en dan is het Rijnhert nooit lang uit het zicht.

Het stuk IJssel tussen Westervoort en de Rhederlaagse Plassen ontbreekt nog. Nu is dit a priori niet de ‘schoonste’ wandeling langs deze rivier. Wanneer ik de route uitstippel zie ik dat ik de Bult van Putman moet passeren, een gesaneerde, maar nog steeds gemonitorde vuilnisbelt uit de tijd dat er nog geen milieueisen aan vuilstort werden gesteld. Inmiddels heeft overigens Natuurmonumenten de heuvel van ons goeie geld gekocht en daar zullen we dan wel de plaatsing van het Rijnhert aan te danken hebben. Een selfie met het Rijnhert is vandaag één van mijn doelstellingen. 

Op dinsdag, 7 november 2023, start ik in Westervoort daar waar de Rijndijk overgaat in de IJsseldijk, dus dichtbij de ‘bronnen’ van de IJssel. Op de oevers van de waterplas in de uiterwaarden bij de Westervoortse Brug bivakkeren grote groepen kieviten en wulpen die zich opmaken voor de lange vlucht naar warmere oorden. De Westervoortse Brug bestaat feitelijk uit vier bruggen naast elkaar: twee voor het autoverkeer, een spoorbrug en een fietsbrug.

Onder de bruggen door bereik ik alras langs de rivier het bedrijf van Putman, dat zich tegenwoordig bezig houdt met het recyclen van grondstoffen. Vrachtwagens rijden af en aan. Het bedrijf heeft een eigen haven (Gat van Putman) en binnendijks de voormalige vuilstort (Bult van Putman).

Maar waar is het Rijnhert? Het staat helemaal niet op de Bult van Putman! Het staat potverdorie aan de overkant van de IJssel op een Arnhems bedrijventerrein. Ook op een bult, eveneens een voormalige vuilstort. Daar gaat mijn selfie met het Rijnhert! De Bult van Putman blijkt ook nog eens vanaf mijn route op de Bandijk hermetisch afgesloten. Helaas!

Naast de Bult een enorm distributiecentrum van het Zweedse modemerk NA-KD, dat vanuit Duiven heel Europa wil gaan bedienen. Hoewel het pakhuis nog niet volledig operationeel is, is NA-KD nog net op tijd in Nederland neergestreken, want de meeste politieke partijen zetten momenteel vraagtekens (althans in verkiezingstijd) bij dit soort laagwaardige bedrijvigheid. In een ander deel van de blokkendoos staan grote onuitgepakte kisten voor de ramen van Giant, een Taiwanees fietsenmerk.

Ik wandel onder de IJsselbrug in de A12 door en mag even genieten van de rookwolken van de AVR Vuilverbranding in Duiven, rookwolken die door de wieken van enkele kolossale windmolens worden doorgestuurd naar de buren.

Op het veldje van Honden Sport Vereniging De Liemers staan verspreid een soort gluurschermen met kijkgaatjes. Zeker bedoeld voor de jury? Alles om de honden niet af te leiden tijdens hun dressuuroefening?

Dan eindelijk mooi zicht op een onbedorven IJssel met erachter de Veluwezoom. Bij een boerderij een groepje van een exotisch bergschaap, de ‘Walliser Schwarznase’ uit Zwitserland, met pikzwarte neus, oren, knieën en hakken, en zijwaartse spiraalvormige witte hoorns (ook bij de ooien).

Ik maak een struinrondje door de Koppenwaard, met de gebarricadeerde restanten van een oude steenfabriek en bijbehorende kleiputten. Het toegangsweggetje wordt omzoomd door zieke essen, met ertussen struiken van sleedoorn en meidoorn. Deze worden weer beklommen door Hedera klimop en hop. Dit struinrondje eindigt in Lathum aan de Lathumse Plas, onderdeel van de Rhederlaagse Plassen, ontstaan door de zandwinning van K3Delta.

Ik heb wat extra kilometers toegevoegd middels een rondje door het weidegebied ten zuiden van Rhederlaag. Ik passeer tweemaal de Wijde Wetering, zie vele buizerds en biddende torenvalken (vooral in de Kerkstraat), en zeer veel grote zilverreigers, vaak in groepjes bij mekaar. Op de Galstraat een scherpe overgang tussen een beplanting met kale essen en de dichte kruinen van zomereiken.

Terug bij Lathum kom ik langs Huis te Lathum, een voormalige havezate. De oudste delen stammen uit de vijftiende eeuw. Het geheel wordt door bomen grotendeels aan het zicht onttrokken. Uit die bomen vliegt een buizerd laag over de omringende sloot, schrikt van mij en laat zijn prooi in het water vallen: een dooie rat. In het water drijven onder het wateroppervlak de prachtige bladkransen van de waterviolier. 

De rest van de terugweg naar Westervoort is min of meer identiek aan de heenweg. Ik ga naar huis met een onbevredigd gevoel: ik heb de Bult van Putman niet beklommen en het Rijnhert niet van dichtbij bekeken.

Na wat extra  informatie opgezocht te hebben besluit ik om op donderdag, 9 november 2023, terug te gaan naar de plek des onheils met ‘bergbeklimmen’ als enige doel.

Aan de zuidkant van de Bult van Putman ligt ongemarkeerd een kleine parkeerplaats, de enige toegang tot de Bult, die overigens door Natuurmonumenten is herdoopt tot Driegaarden. Ik loop om de bult heen en daarna de bult op. Er groeit van alles, al zijn de robinia’s en essen nog jong. Zuring, ganzerik, kaardenbol, braam, vingerhoedskruid en bijvoet bevolken de ruigtes. In de haag aan de noordkant vallen de kale dieprode stengels van de (Canadese) kornoelje van verre op tussen de meidoorns, kardinaalsmutsjes en wilde rozenstruiken met hun bottels. Op de top nog wat laatbloeiend Jacobskruiskruid en jonge planten herik tussen de akkerdistels. De natte kleiputten aan de basis van de heuvel zijn momenteel tot rustgebied verklaard. En dan het uitzicht! Met het Rijnhert aan de overkant van de IJssel als absolute blikvanger. Daar ga ik nu met de auto naartoe.

Ter plaatse kun je via een trap naar de top van de grasheuvel klimmen. Schapen houden het gras kort. Van dichtbij is het Rijnhert zeker geen schoonheid: tweedimensionaal, bruin van kleur, maar met een gele kop en een gele band over de buik, net als een Lakenvelder. Dat alles zie je niet van verre. Op gepaste afstand is het Rijnhert levensecht. Het beeld is acht en een halve meter hoog en weegt anderhalve ton. Je kunt tussen de poten van het dier door lopen en dus is het nog niet zo eenvoudig om een selfie te maken, maar het lukt. Doel bereikt!    

[Beeldverhaal]

Gepost: 24 November 2023

Zuidoever Boven-IJssel (20 km) + toegift (3 km)