WANDELEN: Vreugderijk

Vanuit Zalk kon ik twee dagen geleden niet overvaren met het Zalkerveer. Toch wil ik ook graag een kijkje nemen aan de overkant, want daar ligt nog een Laarzenpad, maar dan in de Vreugderijkerwaarden tussen Zwolle en ’s-Heerenbroek op de rechteroever van de IJssel. En het hoogwater dan? We zien wel!

Donderdag, 1 februari 2024. Start bij de biologische schapenmelkerij Vreugdehoeve aan de Zalkerveerweg, alwaar zich een informatiepunt van Natuurmonumenten bevindt en vanwaar – bij laagwater! – excursies worden georganiseerd in de Vreugderijkerwaarden.

Ik had toch even binnen moeten gaan kijken bij de Vreugdehoeve, want ze werken met het Fries melkschaap, inmiddels een zeldzaam ras. Binnendijks een flink stuk griendcultuur: secties worden om en om geoogst. Maar ik betwijfel of er iets met de tenen wordt gedaan.

Buitendijks houdt een torenvalk even rust op een paaltje. En aan de overkant van de watermassa mooi zicht op Zalk!

Een flinke brug over een brede nevengeul komt uit bij een vogelkijkhut en een droger deel met rivierduinen en een kwetsbare stroomdalvegetatie. Vandaar die excursies in voorjaar en zomer. Via het Laarzenpad zou ik daar straks vanzelf langs moeten komen. Maar hoe dichter ik bij Zwolle kom, hoe meer die kans verkeken lijkt door het hoogwater.

Vanaf de Zalkerveerweg zicht op vele ganzen, smienten, kuifeenden en consorten in het water, met in de verte de drie Zwolse bruggen over de IJssel, die in tegenlicht één geheel lijken. Je moet goed kijken om ze te onderscheiden. Meest dichtbij de Nieuwe IJsselbrug (zonder bogen) in de A28, daarachter de boog van de Oude IJsselbrug (ofwel Katerveerbrug) tussen Hattem en Zwolle. Net daarachter de lagere Hanzeboog van de spoorbrug op de lijn Utrecht–Zwolle. 

En dan sta je aan de monding van het Zwolle–IJsselkanaal! Inmiddels zijn Zwolse buitenwijken aardig naar de IJssel toe gekropen, maar tijdens de middeleeuwen was de beveiligde kern van Zwolle gelegen op enkele kilometers afstand van de rivier. Zwolle wilde al sinds mensenheugenis een verbinding met de IJssel, maar de concurrerende Hanzesteden Deventer en Kampen wisten dat op een of andere manier te voorkomen.

De enige verbinding van Zwolle met de Zuiderzee was eeuwenlang via het Zwarte Water. Om schepen veilig vanuit zee richting Zwolle te loodsen, werd in de negentiende eeuw de monding van het Zwarte Water voorzien van kilometers lange leidammen met op het eind een haventje en een Lichtwachterswoning met een kleine vuurtoren op het dak. Overblijfselen van de strekdammen zijn nog onderwater zichtbaar in het huidige Zwarte Meer (Google Maps). Volg je deze overblijfselen in rechte lijn, dan kom je uit bij die vuurtorenwoning, die nu op een terp uitsteekt boven het maaiveld als Oud-Kraggenburg in de Noordoostpolder (‘Land van Vollenhove’. In: Siem Sing a Song, 2020).

Maar toen verscheen begin negentiende eeuw koning Willem I, die hevig inzette op waterwegen als transport infrastructuur. Hij verleende Zwolle subsidie voor het graven van de gewenste verbinding met de IJssel, die in 1819 als Willemsvaart in gebruik werd genomen.

Ik sta hier niet aan de monding van de Willemsvaart, maar iets noordelijker aan de monding van het Zwolle-IJsselkanaal, dat in 1964 de taak van de Willemsvaart overnam voor een betere ontsluiting van het industriegebied van Zwolle.

Hier eindigen de Vreugderijkerwaarden, maar mijn hoop op een rondwandeling wordt niet geheel onverwacht verstoord door een bordje van Natuurmonumenten dat het Laarzenpad gesloten is vanwege hoogwater. Zelfde weg terug; als troost houdt een groepje graspiepers me een heel eind gezelschap.

Ik steek de nevelgeul over via de brug en bezoek de vogelkijkhut. Terwijl ik de winderige hut betreed vliegt een grote groep smienten paniekerig op uit het water. Een vogelaar op de brug denkt dat een zeearend de oorzaak was, maar die zou tegen de helderblauwe hemel toch wel opgevallen zijn. Afijn, ik zie geen zeearend.

Ik had ook liever geschreven dat een opvliegende groep smienten werd achtervolgd door een zeearend, die eerst met z’n ene klauw een smient uit de lucht plukt, dan een tweede met de andere klauw, om ze vervolgens te kalmeren door ze met de koppen tegen elkaar te slaan. Maar ik schrijf nou eenmaal non-fictie en ga geen dingen uit m’n duim zuigen. Nooit gedaan!

Hier ligt in de uiterwaarden een wat droger gedeelte met rivierduinen, De Ruitenberg, waar je in voorjaar en zomer kunt genieten van bijzondere planten, onder begeleiding! Op de oever enkele brandganzen.

Terug bij de auto gebruik in de lunch vanuit de kofferbak, terwijl een tweetal buizerds hoog in de lucht rondcirkelen.

Ik wil de IJsseldijk (Veecaterdijk) nog een eind volgen naar het Zalkerveer. Afgezien van mooie plaatjes van de IJssel levert dit niet zoveel extra’s op. De twee ooievaars die net nog op het paalnest zaten te wachten op de eisprong, lopen nu tot aan de knieën te banjeren door het ondiepe water van de uiterwaarden. Zonder af en toe een visje of een kikkertje, geen eisprong.

De veerstoep van het Zalkerveer ligt voor de deur van het Theehuis Zalkerveer. In de serre van het Theehuis is het aangenaam verpozen op deze mooie zonnige dag. Ik keer terug op mijn schreden na het lezen van een klein gedichtje van Ida Gerhardt:

’t Wordt voorjaar langs de IJssel bij Veecaten

Wolken en licht in wisselende staten

scheppen een Voerman: een opalen zwerk

dat hemels is en Hollands bovenmate     

[Beeldverhaal]

Gepost: 16 Februari 2024

Soort Laarzenpad Vreugderijkerwaard (11 km)