WANDELEN: Terletse Heide

Het had een mooie wandeling moeten worden over de Terletse Heide, de Worth-Rhederheide en het Rozendaalse Veld, met het hoogste punt van de Veluwe (Signaal Imbosch met 110 meter) en restanten van geheime Duitse radiopeilstations (Teerose I, II en III) uit de Tweede Wereldoorlog.

Het loopt anders op donderdag, 27 februari 2025. Het is zeker een aardige wandeling geworden in Nationaal Park (NP) Veluwezoom, maar ik ben nog nooit zo ver afgedwaald van de beoogde route. Door het missen van een slecht aangegeven afslag naar Teerose III kwam ik veel noordelijker terecht, rakend aan de Loenermark en de Zilvense Heide. Ik herken dan ook uiteindelijk enkele punten – zoals de boswachterswoning – van een groepswandeling van het Wandel Comité Gelderland, hééél lang geleden (‘Onzalige bossen’. In: Tjiftjaffen, 2014). Ook heb ik dit deel van NP Veluwezoom wel eens op de fiets doorkruist, hééél lang geleden (‘Vrijland’. In: Tureluren, 2015).  

Ik kom vandaag zelfs de boswachter van de boswachterswoning tegen in zijn 4WD. Hij ziet dat ik iets aan het fotograferen ben. “Iets leuks gezien?” Maar het betreft slechts een dooie boom met een groot aantal spechtennesten, waaronder een doorzonwoning met zowel een voordeur als een achterdeur. Je kijkt dwars door de stam heen. 

De start van deze wandeling van Natuurmonumenten is bij Nationaal Zweefvliegcentrum Terlet, waar ik nooit eerder ben geweest. Er zijn meerdere vliegclubs actief op Terlet. Een zwerfsteen met aangehecht naambord laat me weten dat het vliegveld rond 1932 is aangelegd. In de verte staan een aantal zweefvliegtuigen opgesteld, veilig opgevouwen in hun cocon. Er zijn vooralsnog geen vliegbewegingen. De zweefvliegers dromen van thermiek in café-restaurant De Thermiekbel of op het kampeerterrein, beheerd door de VOZT (Vereniging voor Overnachtende Zweefvliegers Terlet!).

Tijdens de oorlog bouwden de Duitsers hier het radiopeilstation Teerose I, een vijftal houten torens om ’s nachts middels radiogolven vijandige bommenwerpers te lokaliseren. Er resteert slechts een administratiegebouwtje.

Ik passeer de A50 oostwaarts door een tunneltje dat ‘Wolfsdel’ is geheten. Het verwijst waarschijnlijk naar de tijd dat er actief op wolven werd gejaagd. Iets noordelijker ligt Wildwissel Terlet over de A50, die NP Veluwezoom verbindt met het Deelerwoud, zodat een nieuwe lichting wolven veilig kan oversteken naar het Kröller-Müller (‘Deelerwoud’. In: 1000110, 2019).

Op de enorme smeltwatervlakte langs de A50 graast een grote kudde Schotse hooglanders. Ook op de Terletse Heide, maar er valt niet tegen het pijpenstrootje op te eten. Dit soort vlaktes met een stevige bodem van grof zand en grind waren zeer geschikt voor de aanleg van vliegvelden (Deelen, Terlet, Soesterberg). Ik maak enkele mooie foto’s van solitaire vliegdennen en een groepje kale loofbomen, die uitsteken boven de heide. Zelfs de runderen komen nauwelijks boven het pijpenstrootje uit. In de vochtige, zandige bodem stikt het wel van de hertensporen.

Nu al klimmen veldleeuweriken zingend en fladderend omhoog, vóór ze zich als een baksteentje terug laten vallen naar de grond. Een roofvogel scheert laag over de begroeiing. Met moeite schiet ik een plaatje en het blijkt een blauwe kiekendief te zijn met zijn zwarte vleugelpunten.

Blijkbaar heeft Defensie het oog laten vallen op de Veluwezoom om te oefenen met zware munitie. Her en der bordjes met het verzoek om de petitie te tekenen voor een bomvrije Veluwezoom.

Op enige afstand steekt de zendmast van C2000 boven het bos uit, het problematische communicatiesysteem van politie en hulpdiensten. De mast schijnt geplaatst te zijn op de fundering van Teerose III en daar ben ik nu naar op weg. Echter, deze dappere dodo zal daar nooit aankomen. Hij mist de afslag en maakt een lange lus door bosgebied, waar geen einde aan lijkt te komen, tot aan de Zilvense Heide en terug.

In de naaldbossen hebben zich op een aantal plekken groepjes tamme kastanje gevestigd, herkenbaar aan de grote en sterk getande bladeren op de bodem. De bosbodem is dicht bedekt met bosbes, zowel de blauwe als de rode, maar de rode bosbes is hier verreweg dominant. Overal schieten jonge rozetten van vingerhoedskruid op uit de bodem. Vele dode en verzwakte bomen zijn fel oranje verkleurd op de stam door de Portugese boomalg. De wroetsporen van wilde zwijnen zijn legio, evenals zoelplekken bij waterplassen. De gaai laat zich regelmatig krijsend horen. Gister noemde iemand de gaai de politieman van het bos. Degene die het ‘verkeer’ regelt en overtreders met stemverheffing tot de orde roept.

Op een bepaald moment denk ik de route teruggevonden te hebben op de Worth-Rhederheide, tot ik merk dat ik in tegengestelde richting loop. Tot overmaat van ramp krijg ik een flinke hagelbui op mijn kop, net wanneer ik een raaf in de top van een vliegden in beeld heb. Net op tijd kan ik afdrukken, want hij zet het op een vliegen naar een betere plek om te schuilen voor die hagelgooiers.

De ruige door de wind gevormde vliegdennen vormen een mooie plek voor een lunchpauze met de rugzak als eettafel op ooghoogte aan een takstomp.            

Ik geef het op en loop de laatste kilometers via dezelfde weg terug naar vliegveld Terlet. Ik blijk de beoogde wandeling  van Natuurmonumenten (zeventien kilometer) omgebouwd te hebben tot een compleet nieuwe route van twintig kilometer. Het is helemaal mijn eigen schuld: slechte voorbereiding     

[Beeldverhaal]

Gepost: 13 Maart 2025

Variant op ‘Wandeling oorlogsgeschiedenis Veluwezoom’ van Natuurmonumenten (20 km)